-
چاپسنگی:
-
لیتوگرافی از واژگان يونانی و از ترکیب دو کلمه لیتوس λίθος (líthos, “stone”) به معنای «سنگ» و کلمه گرافیا ( γράφειν (gráphein, graphia) به معنای «نوشتن» ساخته شدهاست.
-
00
-
تعداد بازدید : ۲۳۲۹تاريخ : 09 شهريور 1395
چاپسنگی یا لیتوگرافی (به فرانسوی: Lithographie) گونهای چاپ مکانیکی شامل استفاده از صفحههای عکاسی یا سایر صفحههای مشابه که در سطح آنان ناحیۀ تصویر به صورت روغندوست (غیرآبی، جوهرگیر) و نواحی غیر تصویری به صورت آبدوست درآمدهاست. معمولاً این صفحهها را با پودر آلومینیوم میسازند. چاپ سنگی نوعی چاپ مسطح بوده که در آن از سنگ آهک استفاده میشدهاست؛ بدین ترتیب که نوشته یا تصویر را به روی سنگ منتقل میکردند و با استفاده از روشهای شیمیایی آن را برجسته مینمودند و سپس این تصویر بارها روی کاغذ چاپ میشده است. این نوع چاپ با استفاده از روش مختلط فیزیکی و شیمیایی بر اساس دفع متقابل آب و چربی اختراع شد و متداولترین روش چاپ پیش از چاپ سربی و اختراع ماشین چاپ بوده است که امکان تیراژ بالا را میسر میساخته است.
لیتوگرافی بعد از اتمام مرحله طراحی و صفحهبندی آغاز میشود. نخست، طرحِ مورد نظر را از طریق عکاسی (سنتی یا دیجیتال) روی فیلم حک میکنند، سپس فیلمهای تهیه شده کنار هم مونتاژ میگردد و مرحله کپی فیلم بر روی ورقهها یا پلیتهایی که از آلومینوم و لایهای حساس به نور ساخته شده انجام میشود. بعد از نور خوردنِ ورقههای پلیت، آن را مانند فیلم عکاسی ظاهر کرده، برای مرحلۀ چاپ به ماشین چاپ میبندند.
در مقالات، عبارتِ فناوری نانو گاهی به هر فرایند کوچکتر از اندازههای میکرون اطلاق میشود که میتواند فرایند لیتوگرافی را نیز شامل شود.
معنی واژه لیتوگرافی:
لیتوگرافی از واژگان يونانی و از ترکیب دو کلمه لیتوس λίθος (líthos, “stone”) به معنای «سنگ» و کلمه گرافیا ( γράφειν (gráphein, graphia) به معنای «نوشتن» ساخته شدهاست.
چاپ سنگی در ایران:
اگر چه درباره شروع چاپ سنگی در ایران روایات متعددی وجود دارد، به نظر می رسد چاپ سنگی را برای نخستین بار میرزا صالح شیرازی در تبریز راه اندازی کرد. میرزا صالح که از سوی دولت ایران برای فراگیری هنرهای جدید به اروپا رفته بود، در بازگشت یک دستگاه چاپ سنگی با خود به تبریز آورد که آن را در سال 1250 قمری راه انداخت.
نخستین چاپخانة نوین (چاپ سربی) در تبریز در زمان عباس میرزا تأسیس شد و اولین كتاب چاپ شده رساله جهادیه نوشتة عیسی ابن حسین قائم مقام فراهانی بوده است كه درسال 1233ه.ق./ 1817 م. برای نخستین بار ودرسال1234 ه. ق./ 1818 م. برای بار دوم چاپ شده است. چاپ سربی تا سال 1269 ه. ق./1852 م. در ایران رواج داشت و سپس جای خود را به مدت نزدیك به یك قرن به چاپ سنگی داد.
فن چاپ سنگی، پیش از پایان قرن هجدهم به وسیلة آلویس سفندلر اختراع و از كشور روسیه وارد ایران شد و از حدود سال 1240 ه. ق. / 1824 م. در شهرهای مهم ایران رواج یافت.
نخستین كتاب چاپ سنگی در ایران قرآن چاپ دارالطبعة دارالسلطنه تبریزدرسال 49-1248 ه.ق./ 33-1832 م. است. دو علت مهم باعث شد شیوة چاپ سنگی درایران جایگزین چاپ سربی شود.
تاریخ چاپ و ظهور چاپ سنگی:
نخست آنكه در فن چاپ سنگی، از وسایل سادهتر و كم هزینهتری نسبت به چاپ سربی استفاده میشد و خطر نگهداری این وسایل در مقایسه با وسایل چاپ سربی كمتربود.
سپس آنكه نوع خط و نحوة نگارش متن در كتابهای چاپ سنگی نسبت به حروف چاپ سربی با ویژگیهای فرهنگی ـ اجتماعی آن دورة مردم ایران هماهنگی بیشتری داشت.
چاپخانه سنگی طی مدت کوتاهی در تهران و بعد اصفهان و سپس سایر شهرهای ایران تاسیس شد و بیش از 50 سال تنها روش چاپ در ایران بود و تا اواخر دوره قاجار ، هر چه در ایران چاپ می شد، به روش چاپ سنگی بود. البته هشت سال قبل از ورود چاپ سنگی به ایران چاپ سربی نیز راه اندازی شده بود، ولی به علت هزینه و زحمت زیاد آن ، پس از ورود چاپ سنگی ، کنار گذاشته شد و بعدها در اواخر دوره قاجار دوباره حروف سربی و استفاده از آن رایج گردید.
از ویژگیهای منحصر به فرد چاپ سنگی که جایگاه آن را در هنر ارتقا می دهد امکان استفاده از خط نستعلیق و نقاشی در این نوع چاپ بود. این فن بیشترین کاربرد را در روزنامه ها و کتب خطی داشت. استاد کلهر از خط نویسان برجسته روزنامه های چاپ سنگی در دوران قاجار بود و از نقاشان برجسته روزنامه نیز می توان به ابوتراب غفاری، ابوالحسن غفاری ( صنیع الملک) و موسی ممیزی اشاره کرد.
مراحل چاپ سنگی:
ابتدا مطالب یا تصاویر مورد نظر با مرکب مخصوص روی کاغذهای مشمّع مخصوصی که زرد رنگ بود نوشته میشد. بعد به مدت ۲۴ ساعت در داخل آب نگه داشته میشد و سپس روی سنگ مخصوص که قبلاً ساییده شده و حرارت گرفته و داغ شده بود برگردانیده میشد تا خطوط به روی سنگ انتقال یابند. سپس بر روی سنگ اسید نیتریک ریخته میشد تا محل خالی سنگ (یعنی اطراف نوشتهها) به اندازه یک میلیمتر حل شود و نوشتههای روی سنگ به صورت برجسته نمایان گردد.
سپس با غلتک، مرکب بر روی سنگ نقش میبست و با فشار یکسان و یکنواخت سنگ بر روی کاغذ، عمل چاپ صورت میگرفت. برای آن که در هنگام چاپ، مرکب چاپ اطراف نوشتهها و خطها را نگیرد از مخلوطی از آب و اسید و محلول صمغ عربی استفاده میشد. استادکار با قلم، جاهای خوب گرفتهنشده را اصلاح میکرد و به آن صمغ میزد تا برجسته شود. بعد از محکم کردن سنگ با تسمه بر روی ماشین چاپ، کارگر مرکب زن با یک غلتک، مرکب را آهسته روی لوح میمالید. کارگر دیگری به نام کاغذ گذار، ورق را با احتیاط روی سنگ میگذاشت. چرم گذار با ورقهای از چرم ضخیم روی کاغذ را میپوشاند. این کار سبب میشد فشار وارد بر تمام سطوح کاغذ، یکسان باشد. دو نفر غلتککش با حرکت غلتک و با یک فشار عمودی، عمل چاپ را انجام میدادند. کاغذ بردار، کاغذ چاپ شده را بر میداشت و لایهگذار، یک لایه میان ورقههای چاپ شده میگذاشت تا کاغذهای چاپ شده زودتر خشک شوند.
ماشین قادر بود ساعتی ۲۰۰ برگ چاپ کند و با هر سنگ هفتصد برگ چاپ میشد. در پایان، سنگ سابها سنگی را که یک بار از آن استفاده شده بود، از چاپ در میآوردند، آن را گرم میکردند و سپس با یک سمباده زبر به اندازة کف دست، آنقدر روی سنگ میساییدند تا نوشتهها کاملاً پاک شود. بعد از آن با اسید رقیق، آن را میشستند تا برای مرحله بعدی که شامل نوشتن، تیزابکاری و... است آماده باشد.
تصویر در چاپ سنگی:
تصاویر در چاپ سنگی به صورت گراور∗ است و واژة «رقم» و «راقم» در زیر این تصاویر به مفهوم «نقاشی» و «نقاش» است. نقاشان و مُذهّبان به تناسب موضوع به تذهیب و نقاشی در کتب چاپ سنگی میپرداختند و با الهام از محیط خود و جامعه، صحنهها و رویدادها را به تصویر میکشیدند و عادات و رسوم مردم زمان خود را معرفی مینمودند، مانند شکل و نحوة پوشاک مردان و زنان، مجالس مهمانی و وعظ، آیین خاکسپاری، و... به طور کلی نقاشیهای کتابهای چاپ سنگی را به سه دسته میتوان تقسیم بندی کرد:
نقاشیهای عامیانه و واقع گرا (زندگی روزمرة مردم و درباریان)
نقاشیهای اسطورههای افسانه ای (وقوع جنگها و پیروزی و شکست، جوانمردی)
نقاشیهای مذهبی (مانند زندگانی امامان و مصایبی که بر آنها وارد شدهاست)
یکی از جالبترین نمونههای چاپ سنگی مصور، چاپی از کتاب خمسه «نظامی» است که در ۶۰۲ صفحه در سال ۱۳۰۱ هجری قمری به چاپ رسیدهاست. در این کتاب ۱۲ سرلوح در آغاز هر قسمت و پنج مجلس تصویر که بیشتر آنها نقاشی «مصطفی» است آمده که ویژگی ممتازی به این کتاب میبخشد.
مراحل چاپ سربی:
طریقه چاپ سربی روش نسبتا ساده ای بود : کاغذ روی صفحه ای متشکل از حروف برجسته سربی و آغشته به مرکب فشرده می شد و بر اثر فشار، حروف بر صفحه کاغذ نقش می بست. حروفچینی روزنامه نیز نخست به صورت دستی انجام می گرفت، ولی بعدها این کار با دستگاه ها یی که معمول ترین آنها «لاینو تایپ» بود، صورت پذیرفت. دستگاه حروفچینی خودکاری لاینوتایپ در سال 1886 میلادی ساخته شد. و بدین ترتیب سرعت چاپ به تدریج فزونی یافت. پیشرفت فناوری کم کم باعث شد دستگاه حروفچینی سربی از دور خارج شود و جای خود را به دستگاه الکترونیکی بدهد.
دلایل برتری چاپ سنگی بر چاپ سربی :
کمتر بودن اشتباه در چاپ سنگی
هزینة کم و سهولت کار با چاپ سنگی
استفاده از لوازم و ادوات داخلی (در حالی که چاپخانههای سربی نیاز به ابزار و ادوات وارداتی داشتند)
رواج خـوشنـویـسی به عـنوان یکی از هنرهای بزرگ ملی ایران و دیگر ممالـک اسـلامی (موردی که بـا رواج چـاپ سـربی در حال از بین رفتن بود و از این رو به چاپ سنگی اهمیت بیشتری داده میشد)
تأکید بر انتشار کتابهای دینی، احادیث، اخبار و ادعیه، و... که با چاپ سنگی بهتر از کار در میآمد
گردآورنده راوک نگار
-
برچسب ها
-
اخبار منتخب
- حکایت اختراع دستمال کاغذی
- استفاده سریع و دقیق از فرصت صادراتی با کمک چاپ و بسته بندی
- فرصت بزرگ تجاری در امکان واقعیت افزوده
- RMGT پیشگام در فناوری دوستدار محیط زیست
- کونیکا مینولتا 4000 درخت در هند می کارد
- چالش های پیش روی صنعت چاپ و بسته بندی مصر
- فلینت بخش پیش از چاپ خود را فروخت
- تحلیل وضعیت تبلیغات محیطی و ابزاری مانند کاتالوگ
- بررسی علل عدم نتیجه گیری تبلیغات از طریق طراحی و چاپ کاتالوگ
- آشنایی با نمایشگاههای بینالمللی چاپ و بستهبندی جهان در یک کتاب
- صنعت چاپ در کشور رو به رشد است
- دریافت استاندارد و رتبه 6/10 گوگل توسط سایت شرکت راوک نگار پارس
- بروزرسانی تعدادی از جدیدترین نمونه آثار طراحی سایت های هوشمند راوک نگار پارس
-
مجوزها
-
آمار سایت
- کل (online):۷۷۶
- اعضاء (online):۰
- میهمان (online):۷۷۶
- بازدید امروز::۶۶۶
- بازدید دیروز::۶۹۱
- بازدید کل::۱۰۸۵۵۹۶۵
-
تبلیغات